OPIS ZASOBU

Justyna jest scenariuszem spektaklu warsztatowego, jaki przygotowałam na III roku studiów wspólnie z ówczesną studentką reżyserii Katarzyną Szyngierą.  Justyna oparta została na motywach tetralogii Lawrence Durrella Kwartet aleksandryjski. W głośnej pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku powieści Durrell starał się dowieść, że nie istnieje obiektywna rzeczywistość. Z tego powodu wielowątkowa historia Aleksandrii oraz skomplikowane losy jej mieszkańców zmieniają się w zależności od relacjonującego je narratora. Każdy tom powieści jest niedoskonałym sobowtórem pozostałych, wprowadza nowe fakty i zmienia detale. Cały cykl uniemożliwia jednoznaczną interpretację zdarzeń i definitywną ocenę postaci. W mojej adaptacji byłam zmuszona do drastycznej redukcji wątków i postaci z Kwartetu aleksandryjskiego.  W Justynie trójka mężczyzn zostaje uwięziona w abstrakcyjnej przestrzeni. Władzę nad nimi sprawuje samozwańczy naukowiec, który przy użyciu różnorodnych środków perswazji zmusza mężczyzn do ewokowania wybranych według znanego mu klucza wspomnień. Podczas procesu przypominania ze strzępów opowiadanych historii wynika, że ofiary eksperymentu wiąże wspólna przeszłość. Płaszczyzna pamięci staje się polem walki między mężczyznami. Każdy z nich stara się zawłaszczyć wspomnienia dotyczące łączącej ich sprawy oraz uzurpuje sobie prawo do obiektywnej oceny minionych wydarzeń. Do konfrontacji z własną pamięcią dochodzi, gdy na scenie pojawia się kolejna postać, a sadystyczne działania eksperymentatora objawiają swoje drugie dno. 

adaptacja „Kwartetu aleksandryjskiego” Lawrence Durrella

BALTAZAR
DARLEY
NESSIM
LUDWIK
JUSTYNA

1. eksperyment
2. gwałt
3. tresura – literatura
4. Hiszpańska Mucha
5. konfabulacje

1. eksperyment

DARLEY, NESSIM, LUDWIK na scenie
wchodzi BALTAZAR

BALTAZAR
(sylaby są każdorazowo wymyślane na nowo przez aktora grającego BALTAZARA)
ker
sow
tez
wum
cag
kol
neb

BALTAZAR zachęca pozostałych do powtarzania za nim sylab
proces trwa dopóki każda z postaci nie powtórzy bezbłędnie proponowanego przez BALTAZARA ciągu sylab

BALTAZAR
Herman von Ebbinghaus był pionierem w dziedzinie badań eksperymentalnych nad pamięcią. Swoją metodologię wywodził z psychofizyki, w której interesowała go przede wszystkim kontrolowalność i weryfikowalność wyników badań. Chciał on wyeliminować wpływ osobistych doświadczeń badanych na proces zapamiętywania i dzięki temu uczynić pamięć mierzalną. Ebbinghaus skonstruował materiał, który łatwo było prezentować badanym, a także mierzyć jego przechowanie, odtwarzanie i zapominanie. Były to sylaby bezsensowne – ciąg złożony z samogłoski pomiędzy dwiema spółgłoskami, nie posiadający znaczenia semantycznego w języku osoby poddanej badaniu. Ebbinghaus wierzył, że tylko w ten sposób można zbadać „czystą pamięć”. Eksperymentował na samym sobie. Uczył się szeregów sylab bezsensownych aż do dwukrotnego bezbłędnego ich powtórzenia. Mierzył czas niezbędny do uzyskania danego efektu, po czym uczył się innego materiału i badał stopień zapominania. W wyniku tych badań wykreślił krzywą zapominania. Wynika z niej, że najwięcej przyswojonego w sposób zamierzony materiału ubywa bezpośrednio po uczeniu się. Na przykład po dwudziestu minutach Ebbinghaus zachował 58% materiału, po godzinie – 44%, po 48 godzinach – 28%, a po 144 godzinach – 21%’°. Z badań Ebbinghausa wynika także to, że pewna liczba zapamiętywanych sylab pozostaje w pamięci na zawsze.

BALTAZAR sprawdza, czy pozostali zapamiętali ciąg sylab, którego uczył ich wcześniej